Najniższa krajowa w Polsce – przewidywania na 2022 rok oraz przydatne informacje prawne

Wynagrodzenie w konkretnych zawodach jest ściśle zależne od wymaganych kwalifikacji, doświadczenia czy wiedzy. Jednakże są to kwoty nie niższe niż średnia krajowa, czyli najniższa kwota, jaką może wypłacić przedsiębiorca pracownikowi, co jest regulowane prawem. Jakie są przewidywania względem średniej krajowej na 2022 rok, i co warto wiedzieć o średniej krajowej w perspektywie krajów europejskich?

Co to jest najniższa krajowa?

Najniższa krajowa, czy też płaca minimalna, to prawnie ustalony najniższy, dopuszczalny poziom wynagrodzenia w danym kraju, dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Jest to kwota ustalana przez państwo, w oparciu o wiele czynników ekonomicznych oraz społecznych. Co jednak najważniejsze, na kwotę minimalnego wynagrodzenia nie wpływają kompetencje pracownika. W Polsce średnia krajowa ustalana jest co roku, na podstawie ustawy z 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, a informacja o nowej stawce ogłaszana jest w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Co równie ważne, minimalne wynagrodzenie jest również ustalane dla osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenie, jest to jednak minimalna stawka godzinowa – zapisy prawne dotyczące tego zagadnienia weszły w życie w 2017 roku. Jednak czy kwota płacy minimalnej faktycznie jest miarodajna? Biorąc pod uwagę, że obliczana jest na podstawie płac firm zatrudniających co najmniej 10 osób, a także tylko związanych z firmą na bazie umowy o pracę, ta kwota jest mocno zawyżana. Niemniej jednak zapewnia pracownikom minimalne wynagrodzenie za pracę, bez względu na sektor w jakim pracują.

Na podstawie czego określane jest minimalne wynagrodzenie w Polsce?

Średnia krajowa obliczana jest przez GUS, który podaje dwie wartości średniej krajowej, tj. przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw oraz w gospodarce narodowej. Różnice między tymi dwoma wynikami wynikają przede wszystkim z metodologii obliczeń oraz ich składowych – w pierwszym przypadku pod uwagę brane są wynagrodzenia osób na umowie o pracę w przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 10 osób, w drugim zaś wariancie opiera się na wymienionych wyżej danych z tą różnicą, że pod uwagę brane są wynagrodzenia nie tylko osób pracujących w firmach o średnim zatrudnieniu powyżej 9 osób, ale również wynagrodzenia pracowników z mikroprzedsiębiorstw, czyli tych, które zatrudniają co najmniej jednego pracownika na podstawie stosunku pracy. Średnia krajowa jest wyliczana każdego miesiąca, a w mediach często pojawia się informacja o tym, że z miesiąca na miesiąc kwota ta rośnie. Należy jednak pamiętać, że są to kwoty brutto, a ostateczna kwota „na rękę” jest niższa o ok. 30 %.

Przewidywania na 2022 rok – o ile wzrośnie płaca minimalna?

Według najnowszych danych oraz wyliczeń, kwota minimalnego wynagrodzenia w 2022 roku może wynieść 3100 złotych brutto. W porównaniu ze średnią krajową z roku poprzedniego, w której wyniosła ona 2800 zł brutto, jest to wzrost o 7,5 %. Kwota brutto przewidziana na 2022 rok w rzeczywistości będzie przekładać się na zarobek 2363,56 zł netto. Jak oceniają eksperci, wzrost o ponad 300 złotych spowodowany jest głównie wprowadzonym przez Polski Ład zmianami, a dokładnie innym naliczaniem składki zdrowotnej. To daje z kolei większą korzyść pracownikowi, który otrzyma większą kwotę wynagrodzenia na konto. Jakie są przewidywania odnośnie składników wynagrodzenia minimalnego na 2022 rok?

• składka emerytalna – 293,78 zł,
• składka rentowa – 45,15 zł,
• składka chorobowa – 73,75 zł,
• składka zdrowotna – 233,76 zł.

Jeżeli chodzi natomiast o składniki stawki minimalnej dla umów zlecenia, przedstawiają się one następująco:

• składka emerytalna – 1,92 zł,
• składka rentowa – 0,30 zł,
• składka chorobowa – 0,00 zł.
• składka zdrowotna – 1,57 zł
• podatek zryczałtowany – 2,00 zł.

Wzrost stawki minimalnej – ile wyniesie w 2022 roku?

Zmiany można również dostrzec w temacie stawek minimalnych, które szczególnie z pewnością zainteresują osoby zatrudnione na umowie zlecenie. W 2022 roku stawka godzinowa z 18,30 zł brutto, wzrośnie do 19,70 brutto, a więc o 1,40 zł brutto. Nie jest to ogromna zmiana, jednak w przeliczeniu na miesięczne wynagrodzenie z pewnością będzie odczuwalna. Dla porównania, w 2013 roku stawka minimalna za godzinę pracy wynosiła 13 zł brutto, w 2020 roku była to już kwota 17 zł brutto, a w 2021 roku 18,30 zł brutto.

Płaca minimalna w Polsce w porównaniu z krajami europejskimi

Stawka minimalnego wynagrodzenia pojawia się również w innych krajach, są to jednak zdecydowanie inne kwoty, wyliczane na podstawie wewnętrznych składowych, oraz sytuacji gospodarczej konkretnego państwa. Polska będąc członkiem Unii Europejskiej docelowo dąży do wyrównania stawek wynagrodzenia do „europejskich standardów”, jednak jest to proces złożony i długotrwały. Dla przykładu i porównania, w Niemczech minimalne wynagrodzenie wynosi 1584 euro, co w przeliczeniu na złotówki daje ok. 7190 złotych. Nowa średnia krajowa natomiast, czyli kwota 3100 brutto w przeliczeniu na euro, daje wynik 682 euro. Nie jest to jednak najgorszy wynik, biorąc pod uwagę np. Bułgarię, gdzie można liczyć na 235 euro najniższej krajowej, czy Rumunii z poziomem zarobków 275 euro miesięcznie. Północ i zachód Europy zdecydowanie plasuje się na szczycie rankingu, gdzie Francja zapewnia ok. 1480 euro miesięcznie, Belgia oferuje 1532 euro, a Holandia 1552 euro średnich zarobków. Polska w porównaniu z bogatszymi krajami europejskimi niestety nie wypada zbyt dobrze, szczególnie że średnie zarobki klasyfikują ją do grupy biedniejszych krajów Europy. Należy również pamiętać, że w niektórych krajach, gdzie nie ma prawnie ustanowionej płacy minimalnej, występują najważniejsze stawki branżowe. Inaczej jest w USA, gdzie płace minimalne godzinowe pasują dokładnie do minimalnych kosztów utrzymania.

Ilu ludzi w Polsce otrzymuje minimalne wynagrodzenie?

Jak podaje GUS, w 2019 roku średnie wynagrodzenie otrzymywało blisko 1,5 mln osób. W 2022 roku natomiast przewidywania mówią o tym, że średnią krajową będzie pobierało około 2,2 mln osób. Co jednak znamienne, przeciętny obywatel nie będący przedsiębiorcą nie powinien zbytnio przejmować się wysokością średniej krajowej płacy brutto, ponieważ znacznie ważniejszy będzie wskaźnik dotyczący średniej płacy w całej gospodarce narodowej, a ten obejmuje również wynagrodzenie osób pracujących w mikroprzedsiębiorstwach zatrudniających do 9 pracowników. Podkreślić również należy, że w Polsce wciąż funkcjonuje szara strefa, gdzie pracownik otrzymuje większe wynagrodzenie niżeli widnieje na umowie -jest to według szacunków ok. 1,5 mln Polaków. Praca tzw. „na czarno” sprawia, że dokładne oszacowanie średniej krajowej staje się niemożliwe, dlatego też ogłaszaną co miesiąc i w perspektywie rocznej stawkę minimalnego wynagrodzenia należy brać z przymrużeniem oka.

Czy wskaźnik średniej krajowej w Polsce jest miarodajny?

Analizując wytyczne i metodologię wykorzystywaną przy wyliczeniu średniej płacy minimalnej w Polsce można dojść do wniosku, że nie jest ona wcale miarodajna – GUS przy swoich obliczeniach nie bierze pod uwagę osób pracujących w oparciu o umowę zlecenie, a takich w Polsce jest szacunkowo ok. 1,5 mln osób. Duża popularność takich umów sprawia, że chętnie korzystają z nich studenci, emeryci czy renciści, za których nie trzeba odprowadzać składek ZUS. Mimo tak dużej liczby osób pracujących w oparciu o umowę zlecenie, GUS nie biorąc ich pod uwagę mocno zawyża ostateczny wynik. Jest to spowodowane tym, że wiele osób dorabia do głównej pensji w oparciu o umowę zlecenie, a co za tym idzie, zarobki na jej podstawie są o wiele niższe. Ostateczny wynik obliczeń GUS w przypadku brania pod uwagę umów zlecenia byłby wtedy znacznie niższy, co z pewnością miałoby skutki w rankingach europejskich. Przeciętny Polak zatem powinien bardziej brać pod uwagę wskaźnik średniej płacy w całej gospodarce narodowej, niżeli przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw.